۱۳۹۵۱۱۲۲

با خیال من یکی‌تر ۷ - پرلمن برای مهران عارفیان

ـــــــــــــــــــ
با خیال من یکی‌تر ۷
ـــــــــــــــــــ

اگر اجرا یا ویولونیست دیگری را دوست‌تر می‌داشتم آنرا هم تقدیم می‌کردم به مهران عارفیان،
برای تولدش؛
که دوست است و شیفته‌ی ویولونش و تمثال دوستی و مهر.

تم شیندلر لیست اجرای ایزاک پرلمن






Schindler's List Theme Itzhak Perlman


 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

و باز بپذیرد این ملودیِ کهن یهودی را، در کف باکفایت جناب آقای پرلمن
Reyzele



مکیفات بریده – ۶ (بیژن الهیِ محسن صبا) ـ

مکیفات بریده ۶ (بیژن الهیِ محسن صبا)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ

از کتاب «دو گفتار» محسن صبا می‌شود به دو چیز پی برد: تبحری که در روایت دارد ــ‌آنقدر که دوست دارم روزگاری بیوگرافی یا گزارشی خاطره‌مانند و بلند از روزگارش و دیده‌هاش بنویسد‌ــ‌ و دوم دوستیِ سالهای دیری که او و بیژن الهی قریب به پنجاه سال دوامش داده‌اند. حیفم آمد در دسترس نباشد این یادداشت جذاب که برای مجله‌ی «اندیشه پویا» نوشت و آبان ۱۳۹۴ در پرونده‌ی جزوه‌ی شعر منتشر شد؛ پرونده‌هایی برای مجلات و آدمهای از یادرفته، کارِ دستِ امید ایرانمهر.

ــــ

در این یادداشت عجیب تکچهره‌ای از بیژن الهی ترسیم می‌کند که فرق اساسی دارد با چهره‌ای تذکره‌اولیایی و مبهم که از شیفتگیِ بیخود و بیسوادی و تنگیِ چشم و کوتاهیِ منظرِ پیشِ چشم آب می‌خورد. تکچهر‌ه‌ای که می‌خوانید صیقل مریدانه ندارد بلکه گوشه‌کنارهای دوستیِ نیم‌قرن همراه شده با تاش‌هایی از ضعف‌ها یا ناخواسته‌های آدم‌هایی که بزرگتر از «انسان» نیستند. چرا که کسی بزرگتر از انسان نیست و هورقلیا یا ساحت اختری، یا هرچیزی ورای این فهم مقدر انسانی، طرفه‌دامی‌ست برای ذهن‌های ترسان و لرزان  که سیاهی را نمی‌توانند تاب بیاورند و دستاویزها تسلای خاطرشان می‌دهد تا میرایی و زوال محتوم را دوام بیاورند. کاش در باقی تکچهره‌های هر آدمی، حتی شده بعد از مرگ، می‌شد این‌چنین صراحت و صمیمیت و بی‌پروایی دید. امیدوارم بعد از این نامه‌های فروغ به گلستان و مصاحبه‌ی گلستان در همان کتاب و نوشتن‌های این‌چنینی این رسم معتاد فرهنگی که «از مرده جز به نیکی نباید سخن گفت» کم‌کم ترک بردارد و در نوشتن از شخصیت‌های فرهنگی جایی اختیار کنیم دورتر از تعارف و تمجید و خیلی دورتر از تنفر و طرد.

ــــــــــــــــــــــ
(او صدای کوبیدن تخته‌های صلیب برای اسپینوزای بورخس را نشنید)
محسن صبا، مجله‌ی اندیشه پویا، آبان ۱۳۹۴





۱۳۹۵۱۱۱۵

با خیال من یکی‌تر 6 (گل برف)

ـــــــــــــــــــ
با خیال من یکی‌تر 6
ـــــــــــــــــــ

پینا را و تماشای رقص را از او دارم که دورم

زنبق دره که ما بدان «گل برف» می‌گوییم جون میاکی



Lillies of the Valley  2012 Jun Miyake Soundtrack for Pina (2011) │

و باید دید این رقص را:



تاندوا بیژن الهی اندیشه وهنر، دفتر پنجم کتاب ششم، دی ماه ۱۳۴۸

۱۳۹۵۱۱۱۲

کابوس‌نامه – (جدید) -۴

.

کابوس‌نامه – (جدید) -۴
.

.
آن شب خوابش نبرد. گفت کابوسی نیست، راحتم امشب. به گردشِ عقربه‌ها بر سفیدِ ساعت خیره شد. یادش از سطرهای مختصری آمد که ده سال پیش نوشته بود:

زانوهاش خسته شد و در میانه‌ی بیابان ایستاد. چیزهایی پرپری، که نمک بود نه پر، نه پوسیده‌ی بیابان بود نه وهم، تا زانو رسیده بود. آفتاب در درجه‌ی ظهر، تکان نمی‌خورد. ایستاد و گفت قدمی برنمی‌دارم تا بدانم آفتاب از کدام طرف می‌خواهد برود.


بعد یاد موراندی افتاد. خاطرش برهوت شد. خالی شد. عقربه بر سفیدی دوّار بود. 

۱۳۹۵۱۱۱۰

کابوس‌نامه – (جدید) -۳

.

کابوس‌نامه – (جدید) -۳
.

.
در  گوشش زمزمه‌ای شد، ادای لغتی بود به ترنم و تأنی که مکرر می‌شد، رنگش سیاه می‌زد و لفظش سیاه‌تر. به حرکت لب‌ها چون نگاه نمی‌توانست، به رفتار  آهسته و آهنگینِ آوای حلقی و لرزشِ وهمانیِ خیشوم خواست که باریک شود. نتیجه‌ای البته حاصل نشد.

پیشِ خود حسابِ واج‌ها و هندسه‌ی شکلِ لغات و تقطیعِ آواها و مخرجِ صداها را نگه داشت. انحنای لب و منجنی‌های زبان را در ادای صحیح آن وردگونه ترسیم کرد. بعد حسابِ ابجدِ حروف را در نظر آورد. حتی هیئتِ ظلمانیِ کلمات را متصور شد...  کلافه شد. خواست که زمزمه را نشنود. کتابی بود سیاه.

بیدار شد در سیاهیِ اتاق. برف می‌آمد. پرهیبِ صداهایی وهمانی، بر کولرآبی و سقف حیاطِ طبقه‌ی همکف و چیزی در دوردست و صدای باریدن برف در پشت پنجره‌ی اتاقی تاریک.


۱۳۹۵۱۱۰۹

کابوس‌نامه – (جدید) -۲

.

کابوس‌نامه – (جدید) -۲
.

.
در زیر درختی بزرگ و بسیارسایه نشسته و خیالِ آن می‌پختند که از رهگذرِ وارسیِ گذشته‌های باستان تا آنروز، راز آن ابدیتی را دریابند که توانسته در امان بماند از گزندِ تغیرات و تبدلات و خشم و غضب. نصوص کهن و فصوص حکمت‌های عتیق را وا می‌رسیدند و انگار زمان بر آن سه نفر نمی‌گذشت.
تا اینکه یکی در معنای منسوخِ لغتی واماند. دیگری کتاب به گلیمِ کهنه سپرد و سر خم کرد. لغت آشناتر از آن بود که هاله‌ی منسوخش رخ بدهد. عبارتِ بلندی بود مشتمل بر توصیفِ آفتابِ بی‌رمقِ زمستانی بر سنگ‌پله‌های عمارتی متروک، در حضور و عبورِ آدمیانی با لباده‌های سیاه و گشاد و شلال، انگار در فرانسه‌ی پس از ناپلئون.
ـــ
دیری پایید. وقتی شد که آفتابِ زمستانی گذشت. سایه برچیده شد از درخت. وقتِ بیداری بود

۱۳۹۵۱۱۰۸

کابوس‌نامه – (جدید) - ۱

.

کابوس‌نامه – (جدید) - ۱
.

.

پیرمرد، در سکونِ هوای باغ و سکوتِ جمع، پیپِ کوچک و کشیده‌ را کناری نهاد و لب به سخن باز کرد. از کتابی گفت که کاغذش عتیق و نوشته‌هاش آبیِ لاجوردِ سیر بوده، و عجیب اینکه کاغذ از کلام عتیق‌تر. بعد از سیاهیِ کلام گفت و سفیدیِ کاغذ، گفت بهتر آن است که کاغذ سفیدِ سفید نباشد و پسندیده‌تر است که کاغذ را به رنگ پوستِ آدمی اختیار کنید؛ آنگاه به دختری اشاره کرد که هیچ یادداشتی برنمی‌داشت و به هیچی نگاه نمی‌کرد.

***

وقتِ تازه کردنِ پیپ، و در دست چرخاندنِ فندک، به جایی خیره بود و ساکت که هوا بود. با انگشتِ دستی که فندک در آن بود چیزی در هوا نوشت و پیپ را روشن کرد. آسمان در سرخِ غروبِ وهمی تیره‌تر می‌شد

۱۳۹۵۱۱۰۶

یادداشت‌هایی برای مهرا - هفت

از اینجا تا آن دوردستِ دریا هیچ نیست که دیدنی باشد یا بشود دید، هیچ است، پیشِ چشم یک منحطِ مدید است. پیشِ دریا که باشی می‌توانی تا ابد ببینی، تا زوالِ منظره، تا آخرش که ببینی هیچ نیست الا بوی موج‌های شکسته بر سنگ‌های غول‌پیکرِ ساحل. از اینجای منظر: موج است که می‌رُمبد بر موج بر موج، بعد بر موج‌های رُمبنده پرنده‌های پایین‌پر، بر بالِ آنها خیالِ تماشاچیان، و اینها همه در زمینه‌ای از هوای ابری. در هوای ابری تا کشیده‌ی منحطِ ممتد تنها چشم می‌تواند برود: جولانِ نظر. وه! چه آزادیِ ماهی، همه به مرغ‌های پریده‌بر‌موج‌ها خیره، که بازی‌بازی می‌کنند با حجم بادِ زیر بال‌هایشان، من به آن میزانِ ممتدِ زوال.
       دریا نبود. خیالِ دریا بود. نشسته بودم و خیالِ‌ دریا تا دیوارِ روبرو گسترده.
      خیالِ دریا دورتر می‌رود یا آن منظره‌ی دورشونده و تحلیل‌رونده که نقاشان می‌گویند باید آن را با مایه‌ای از رنگ آبی کار کرد و خاکستری (البته خیلی کم)، تا محوشدن بر زمینه‌ی سفید شکل و حالت بگیرد. باید این آبی تفاوت کند با آبیِ موج‌ها. و با آبیِ پیراهنِ زنی که از تماشاچیانِ مرغ‌های سَبُک‌پَر است. این آبی سبک‌ترینِ آبی‌هاست.
      خیالِ دریای گسترده تا دیوارِ روبرو در شبی کشیده‌ی ملال دورتر می‌رود یا دریایی که با دو رنگِ آبی و خاکستری (البته خیلی کم) گسترده بر مقوایی زبر؟
      ملالی که آدمی را تا وقتِ خواب مشایعت کند وفادارترینِ آنهاست. چرا که خیال را و فکر را تشییع می‌کند و غرقِ خواب می‌کند. صدای صریرصریرِ مداد بر کاغذ آوایی‌ست در مایه‌ی طبل‌هایی که بر ساحل می‌زنند تا غریقِ مُرده را دریا بازپس دهد. یادِ بعضی نفرات البته از آن دریاهایی‌ست که مُرده پس نمی‌دهد.
         بروم بخوابم.
۱۳۹۵۱۱۰۵